มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์มุ่งมั่นอย่างจริงจังที่จะอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากระบบนิเวศบนบกอย่างยั่งยืน เราตระหนักว่าผืนป่าและระบบนิเวศบนบกเป็นแหล่งรวมความหลากหลายทางชีวภาพและเป็นปัจจัยสำคัญต่อการดำรงอยู่ของสิ่งมีชีวิต จึงได้ใช้ความรู้ความสามารถและทรัพยากรที่มีอยู่ ผ่านการดำเนินงาน 3 ด้านหลัก ได้แก่ งานวิจัย งานบริการวิชาการเพื่อสังคม และการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ เพื่อร่วมปกป้องและฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติของประเทศ
1. งานวิจัยเพื่อไขความลับแห่งชีวิตบนบกเพื่อการอนุรักษ์
คณาจารย์และนักวิชาการของธรรมศาสตร์ได้ผลิตผลงานวิจัยที่ครอบคลุมประเด็นสำคัญเพื่อขับเคลื่อน SDG 15 โดยเน้นการสร้างองค์ความรู้ที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการอนุรักษ์และจัดการระบบนิเวศบนบกอย่างยั่งยืน อาทิ
- ศึกษาและวิจัยชนิดพันธุ์พืชและสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์ พืชสมุนไพรที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจและสุขภาพ รวมถึงระบบนิเวศท้องถิ่นต่างๆ เพื่อทำความเข้าใจความสำคัญและหาแนวทางในการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพให้คงอยู่
- ตรวจสอบว่าการจัดการการใช้ที่ดินในรูปแบบต่างๆ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของระบบนิเวศอย่างไร และมีส่วนช่วยในการบรรเทาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้อย่างไร เช่น บทบาทของป่าไม้ในการดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์
- วิจัยแนวทางการปรับปรุงคุณภาพดินโดยใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และการจัดการศัตรูพืชทางการเกษตรอย่างยั่งยืนเพื่อลดการใช้สารเคมี นอกจากนี้ยังมีการศึกษาการฟื้นฟูชีวภาพ (Bioremediation) โดยใช้พืชพื้นเมืองเพื่อกำจัดสารปนเปื้อนออกจากดินและน้ำ ซึ่งเป็นแนวทางที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
2. โครงการบริการสังคมที่มุ่งเน้นสร้างความยั่งยืนให้ผืนป่าด้วยพลังชุมชน
ธรรมศาสตร์ดำเนินโครงการบริการสังคม 9 โครงการ ที่มุ่งเน้นการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน โดยร่วมมือกับหลากหลายคณะเพื่อสร้างความตระหนักและการมีส่วนร่วมในชุมชน ตัวอย่างโครงการที่น่าสนใจ ได้แก่
- คณะนิติศาสตร์จัดสัมมนาในหัวข้อสำคัญ อาทิ “ป่าชายเลน: ความสำคัญและความท้าทายกับภาษีที่ดิน” เพื่อให้ความรู้ทางกฎหมายเกี่ยวกับความสำคัญของป่าชายเลนและผลกระทบจากนโยบายภาษีที่ดิน รวมถึงสัมมนา “ข้อพิพาทและแนวทางแก้ไขปัญหาการสูญเสียที่ดินชายฝั่ง” ซึ่งเป็นประเด็นสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศชายฝั่ง
- สถาบันเทคโนโลยีนานาชาติสิรินธร (SIIT) จัด Workshop ในหัวข้อ “ภัยพิบัติทางธรรมชาติและวิศวกรรมโยธา: หลักการของวิศวกรรมโครงสร้างเพื่อความยืดหยุ่นต่อแผ่นดินไหว” เพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการออกแบบโครงสร้างที่ทนทานต่อภัยธรรมชาติ
- คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา จัดนิทรรศการ “PRIMATES and ME: เรียนรู้วานรเพื่อเข้าใจมนุษย์” ณ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ช่วยสร้างความตระหนักรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับความสำคัญของสัตว์ป่าและความหลากหลายทางชีวภาพ
- คณะรัฐศาสตร์ดำเนินการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเกี่ยวกับการจัดการน้ำและการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ โดยทำงานร่วมกับชุมชนท้องถิ่นเพื่อพัฒนาแนวทางการจัดการทรัพยากรธรรมชาติที่ยั่งยืน
3. โครงการและการดำเนินงานเพื่อปลูกฝังจิตสำนึกและลงมืออนุรักษ์
ธรรมศาสตร์มีโครงการและการดำเนินงานที่ส่งเสริมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติอย่างเป็นรูปธรรมภายในและภายนอกมหาวิทยาลัย เช่น
- มหาวิทยาลัยได้ร่วมมือกับ สมาคมรุกขกรรมไทย และ มูลนิธิ Big Trees จัดตั้ง Thammasat Tree Academy ซึ่งเป็นศูนย์ฝึกอบรมและพัฒนาบุคลากรด้านรุกขกรรม เพื่อให้มีความรู้และทักษะในการดูแลรักษาต้นไม้ใหญ่และจัดการพื้นที่สีเขียวอย่างถูกหลักวิชาการ
- วิทยาเขตลำปางดำเนินงานโครงการ Sustainable Land and Water Management Project ซึ่งเป็นโครงการที่มุ่งเน้นการจัดการที่ดินและน้ำอย่างยั่งยืนในพื้นที่ภาคเหนือ เพื่อเป็นต้นแบบของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในระดับภูมิภาค
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์มุ่งมั่นที่จะเป็นผู้นำในการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากระบบนิเวศบนบกอย่างยั่งยืน ด้วยการบูรณาการความรู้จากหลากหลายสาขาวิชา การบริการสังคมที่สร้างผลกระทบในวงกว้าง และโครงการที่ส่งเสริมการอนุรักษ์ต้นไม้และทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อร่วมสร้างอนาคตที่ยั่งยืนของผืนป่าไทย และเป็นส่วนหนึ่งของการอนุรักษ์ระบบนิเวศบนบกของโลก
ข้อมูลเกี่ยวกับการดำเนินงานเพื่อขจัดความยากจนตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน เป้าหมายที่ 15 (SDG 15: Life on Land) เหล่านี้ สรุปและเรียบเรียงจาก รายงานความยั่งยืนของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ฉบับล่าสุด ประจำปี 2566 (Thammasat University Sustainability Report 2023)
