มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์มุ่งมั่นอย่างจริงจังที่จะอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งอย่างยั่งยืน เราตระหนักว่าท้องทะเลคือแหล่งทรัพยากรที่สำคัญและระบบนิเวศที่มีความเปราะบาง จึงได้ใช้ความรู้ความสามารถและทรัพยากรที่มีอยู่ ผ่านการดำเนินงาน 3 ด้านหลัก ได้แก่ งานวิจัย งานบริการวิชาการเพื่อสังคม และการรณรงค์ด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อปกป้องและฟื้นฟูทรัพยากรทางทะเลให้คงอยู่อย่างสมบูรณ์สำหรับคนรุ่นต่อไป
1. งานวิจัยเพื่อไขความลับแห่งชีวิตใต้ทะเลเพื่อการอนุรักษ์
คณาจารย์และนักวิชาการของธรรมศาสตร์ได้สร้างสรรค์ผลงานวิจัยที่ครอบคลุมประเด็นสำคัญเพื่อขับเคลื่อน SDG 14 โดยเน้นการสร้างองค์ความรู้ที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการอนุรักษ์และจัดการทรัพยากรทางทะเลอย่างยั่งยืน ตัวอย่างเช่น
- ศึกษาการปนเปื้อนของไมโครพลาสติกในสภาพแวดล้อมทางน้ำอย่างละเอียด โดยเน้นที่การแพร่กระจาย การกระจายตัว และการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลของไมโครพลาสติก รวมถึงวิเคราะห์ผลกระทบเชิงลึกต่อระบบนิเวศทางทะเลและสุขภาพของมนุษย์ เพื่อหาแนวทางลดและจัดการปัญหามลพิษนี้
- ตรวจสอบพารามิเตอร์ที่ใช้วัดคุณภาพน้ำที่สำคัญ เช่น โลหะหนัก ไนเตรต และมลพิษอุบัติใหม่ (Emerging Pollutants) เพื่อเฝ้าระวังและประเมินสถานการณ์มลพิษในแหล่งน้ำ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญต่อการปกป้องชีวิตสัตว์น้ำ
- วิจัยแนวทางการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำอย่างยั่งยืน เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและเพิ่มผลผลิต ตัวอย่างเช่น ระบบการนำสารอาหารกลับมาใช้ใหม่ (Recirculating Aquaculture Systems) การตรวจสอบคุณภาพน้ำอัตโนมัติ และนวัตกรรมอาหารสัตว์ เพื่อส่งเสริมความมั่นคงทางอาหารทะเล
- ประเมินความเปราะบางของพื้นที่ชายฝั่งต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เช่น ระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น และสภาพอากาศที่รุนแรง เพื่อพัฒนาแนวทางในการปรับตัวและสร้างความยืดหยุ่นให้กับระบบนิเวศชายฝั่ง
- วิจัยชีววิทยาเฉพาะชนิดของสัตว์น้ำ เช่น ชีววิทยาการสืบพันธุ์ เพื่อทำความเข้าใจวงจรชีวิตและการดำรงอยู่ของสิ่งมีชีวิตใต้ทะเล นอกจากนี้ ยังศึกษาประโยชน์ทางนิเวศวิทยาของป่าชายเลน ซึ่งเป็นแหล่งอนุบาลสัตว์น้ำและแนวป้องกันชายฝั่งที่สำคัญ
2. โครงการบริการสังคมที่ช่วยสร้างความยั่งยืนให้ท้องทะเลโดยอาศัยพลังชุมชน
ธรรมศาสตร์ดำเนินโครงการบริการสังคมที่มุ่งเน้นการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทางทะเลอย่างยั่งยืน โดยร่วมมือกับหลากหลายคณะเพื่อสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนชายฝั่ง โดยมีตัวอย่างที่น่าสนใจ ได้แก่
- คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชีดำเนินโครงการ “พัฒนาวิสาหกิจชุมชนนวัตกรรมศูนย์การเรียนรู้เพาะเลี้ยงสาหร่ายทะเลวัดพลา” เพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชนชายฝั่งผ่านการเพาะเลี้ยงสาหร่ายทะเลอย่างยั่งยืน และสร้างศูนย์การเรียนรู้ให้แก่ชุมชน
- คณะนิติศาสตร์จัดสัมมนาในหัวข้อ “ข้อพิพาทและแนวทางแก้ไขปัญหาการบุกรุกที่ดินชายฝั่ง” เพื่อให้ความรู้ทางกฎหมายและหาแนวทางแก้ไขปัญหาการบุกรุกพื้นที่ชายฝั่ง ซึ่งส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศและวิถีชีวิตของชุมชน
3. การรณรงค์และการมีส่วนร่วมเพื่อปลุกจิตสำนึกเพื่อสิ่งแวดล้อมทางทะเล
ธรรมศาสตร์รณรงค์และสร้างการมีส่วนร่วมเพื่อแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมทางทะเลและชายฝั่งอย่างต่อเนื่อง เพื่อปลุกจิตสำนึกและกระตุ้นให้เกิดการลงมือทำ เช่น
- โครงการ “พายเรือเพื่อเจ้าพระยา (Paddle for the Chao Phraya)” ซึ่งเป็นกิจกรรมสำคัญที่มุ่งเน้นการทำความสะอาดแม่น้ำลำคลองสายหลักอย่างแม่น้ำเจ้าพระยา และสร้างความตระหนักเกี่ยวกับมลพิษพลาสติกที่ไหลลงสู่ทะเล ซึ่งเป็นปัญหาใหญ่ที่คุกคามชีวิตสัตว์น้ำ
- โครงการ “พายเรือเพื่อบางปะกง (Paddle for Bang Pakong)” ที่ดำเนินการคล้ายคลึงกัน โดยมุ่งเน้นการทำความสะอาดแม่น้ำบางปะกง ซึ่งเป็นแหล่งเศรษฐกิจและระบบนิเวศที่สำคัญของภาคตะวันออก พร้อมทั้งส่งเสริมแนวทางปฏิบัติที่ยั่งยืนในการจัดการทรัพยากรน้ำ
- การท่องเที่ยวเชิงนิเวศด้วยเรือคายัค (Eco-Tourism Kayaking) ที่จัดกิจกรรมที่ผสมผสานการผจญภัยเข้ากับการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมทางทะเลและชายฝั่ง ทำให้ผู้เข้าร่วมได้สัมผัสความงามของธรรมชาติ และเรียนรู้ถึงความสำคัญของการอนุรักษ์ไปพร้อมกัน
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์มุ่งมั่นที่จะเป็นผู้นำในการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งอย่างยั่งยืน ด้วยการบูรณาการความรู้จากหลากหลายสาขาวิชา การบริการสังคมที่สร้างผลกระทบในวงกว้าง และการรณรงค์เพื่อสร้างความตระหนักด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อร่วมสร้างอนาคตที่ยั่งยืนของท้องทะเลไทยและเป็นส่วนหนึ่งของการอนุรักษ์มหาสมุทรโลก
ข้อมูลเกี่ยวกับการดำเนินงานเพื่อขจัดความยากจนตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน เป้าหมายที่ 14 (SDG 14: Life Below Water) เหล่านี้ สรุปและเรียบเรียงจาก รายงานความยั่งยืนของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ฉบับล่าสุด ประจำปี 2566 (Thammasat University Sustainability Report 2023)
